Trong truyền thống Việt Nam, viếng mộ cuối năm là một nghi lễ quan trọng. Để tôn trọng người đã khuất và mang lại may mắn cho bản thân, người thân cần biết tránh mang theo 3 thứ: thức ăn tươi sống, quả bí và hoa hồng. Hơn nữa, không nên làm 5 việc: xin lấy nước, chảy máu ngón tay, đối diện phía cửa, hát hoặc trò chuyện ồn ào và mang vật nhọn. Điều này giúp du khách tuân thủ truyền thống một cách tôn trọng và hòa mình vào không khí trang trọng của lễ viếng mộ.
Việc đi tạ mộ cuối năm là nghi lễ quan trọng không thể thiếu của mỗi gia đình. Nhưng bạn không được mang 3 thứ này khi đi tạ mộ tổ tiên, sẽ gây tai họa nghiêm trọng.
Tạ mộ là gì? Vì sao cần tạ mộ cuối năm?
Người Việt từ xưa có câu “Sống cái nhà, chết cái mồ”. Người Việt coi trọng mộ phần, coi đây là nhà của người đã khuất.
Cứ mỗi khi năm hết Tết đến, người ta cần sửa sang, quét dọn nhà cửa cho khang trang đẹp đẽ để đón Tết, thì đối với mộ phần của người thân cũng cần được sửa sang như vậy. Vì thế, các gia đình thường duy trì tục lệ đi tạ mộ cuối năm.
Ý nghĩa lễ tạ mộ cuối năm là nhớ ơn tổ tiên, mời người thân đã khuất về ăn Tết. Những người quanh năm đi làm ăn xa cũng thường cố gắng trở về cố hương vào dịp này để tạ mộ, sum họp với gia đình.
Đây cũng là cách để con cháu cảm ơn thần linh, thổ địa khu vực có mộ phần suốt thời gian qua đã chiếu cố cho người thân của mình. Việc này tương tự như con cháu làm lễ tạ thần linh, thổ địa gia tiên, tiền chủ nơi nhà đang sống dịp cuối năm.
Theo quan niệm dân gian, sở dĩ có lễ tạ mộ vào dịp cuối năm không chỉ đơn giản là cúng lễ tạ “các cụ” nhà mình, mà nên hiểu đủ là tạ ơn phật thánh, quan thần linh bản địa, chư vị tôn thần… đã cho các cụ nương nhờ mảnh đất đó. Nhờ vậy các cụ mới dễ dàng “đi về” mà phù hộ cho con cháu sức khỏe dồi dào, làm ăn phát đạt.
Người Việt ta có tín ngưỡng tâm linh, tin tưởng sâu sắc vào mối liên kết đặc biệt giữa 2 phần Âm – Dương. “Âm siêu, Dương thái”, nếu như chăm sóc tốt phần Âm thì sẽ được ông bà tổ tiên phù hộ, còn nếu bỏ bê thờ cúng chăm sóc mộ phần thì người cõi trần có thể phải gánh chịu những hậu quả nặng nề khi không được tổ tiên che chở.
4 thứ không mang đi tạ mộ
Đi tạ mộ cuối năm đừng mang theo thịt
Bạn không được mang theo các loại thịt khi đi viếng mộ, đặc biệt là cá, tôm, thịt lợn… Nếu không sẽ gây ra hậu quả nghiêm trọng.
Người ta thường thấy đồ ăn có thịt vào các dịp lễ hội, đồ ăn có thịt tượng trưng cho ý nghĩa hạnh phúc nên khi đi viếng mộ nên chọn đồ ăn chay. Ngoài ra, các sản phẩm từ thịt rất dễ thu hút các loài vật, từ đó phá hoại mồ mả tổ tiên, thể hiện sự thiếu tôn trọng tổ tiên, ảnh hưởng nhất định đến vận thế gia đình, khiến gia đình khó có cuộc sống ổn định.
Đi tạ mộ không mang chuối
Một loại quả tuyệt đối không nên mang đi tảo mộ cuối năm là quả chuối. Bởi lẽ, theo phong thuỷ, quả chuối mang ý nghĩa thu hút, do đó nó cũng hay được dùng để thờ cúng chứ không dùng để tạ mộ. Khi đi tảo mộ hay trong tháng cô hồn thì gia đình nên tránh dùng chuối để tránh chào đón các vị khách không mời mà đến.
Đi tạ mộ cuối năm đừng mang thứ rỗng tuếch
Việc mang những đồ rỗng như chai lọ, hộp hay túi, giỏ… khi tạ mộ không phù hợp vì các món đồ rỗng tượng trưng cho sự trống rỗng, không tốt lành. Nếu bạn mang theo những đồ vật rỗng khi đi viếng mộ, tổ tiên sẽ cho rằng bạn không thành tâm, khó nhận được phước lành từ tổ tiên, điều này sẽ gây bất lợi cho vận khí và có thể ảnh hưởng đến sự ổn định của gia đình.
Trước khi đi mộ phải chuẩn bị những đồ vật phù hợp, đựng các lễ vật vào trong hộp, giỏ xách…đầy đủ, tránh các món đồ rỗng ruột.
Đi tạ mộ cuối năm không mang đồ số chẵn
Trên thực tế, lễ vật cần thiết khi viếng mộ cũng nên chú ý đến số lượng, không bao giờ nên chọn số chẵn.
Cống phẩm phải là số lẻ, xưa kia số lẻ tượng trưng cho phía trước, mang lại cho người ta cảm giác nghiêm túc, còn số chẵn tượng trưng cho sự ăn mừng, khiến người ta cảm thấy rất vui vẻ. Nếu lúc đi viếng mộ luôn mỉm cười chắc chắn sẽ không có tác dụng, sẽ tạo cho người ta cảm giác không thành kính với tổ tiên, vậy nên các lễ vật cúng tạ mộ cần là số lẻ.
Những cấm kỵ khi tạ mộ cuối năm
Việc viếng mộ là một việc hết sức nghiêm túc, trước khi đi viếng mộ phải chuẩn bị chu đáo, bao gồm cả đồ cúng và nến thắp hương hay trang phục và người nên đi tạ mộ, người nào không nên đi.
Chọn giờ tạ mộ phù hợp
Để bảo vệ cho sức khỏe cũng như giúp ngày lễ thêm ý nghĩa hơn, các gia đình cần lưu ý không nên chọn giờ tảo mộ lúc trời chưa sáng hay còn tối nhập nhoạng nhằm tránh những chướng khí, tà ma có thể tác động xấu đến người đi thăm mộ.
Bên cạnh đó, bạn và gia đình nên tảo mộ trong khoảng thời gian từ 10 giờ sáng đến 3 giờ chiều vì đây là lúc sắc trời quang đãng, dương khí dồi dào, từ đó giúp quá trình thực hiện tế lễ trở nên dễ dàng, thoải mái hơn.
Không dẫm lên mộ của nhà khác
Các thành viên trong gia đình, đặc biệt là những bạn trẻ ở tuổi vị thành niên khi đi tảo mộ cần lưu ý không được đạp dẫm trên các ngôi mộ hay đá vào đồ cúng trên phần mộ của người khác, vì như thế vừa không thể hiện được sự kính trọng, nghiêm trang, vừa có thể khiến gia đình mình gặp những điều xui rủi, không may sau ngày tảo mộ.
Không nên chụp ảnh ở nghĩa trang
Mục đích của việc người đi viếng mộ là để cúng tế tổ tiên, vì vậy khi đi viếng mộ phải tỏ ra nghiêm túc, thành kính, không được cười đùa. Nhưng hiện nay nhiều người thích chụp ảnh khắp nơi, đi đâu cũng chụp ảnh, tuy nhiên nếu chụp ảnh trong nghĩa trang sẽ chỉ thu hút những điều không tốt, sẽ ảnh hưởng đến khí chất của bản thân, dễ gây mất cân bằng âm dương, gặp phải xui xẻo về mọi mặt..
Người ngoài không được phép tham gia
Nếu người ngoài tham gia viếng mộ cũng sẽ gây ra nhiều rắc rối không đáng có, vì vậy khi đi viếng mộ không nên mang theo người ngoài. Nếu người ngoài tham gia vào lễ cúng tổ tiên sẽ ảnh hưởng rất lớn đến người bên kia, dẫn đến đủ điều xui xẻo xảy ra và xui xẻo liên miên nên người ta phải chú ý đến việc đi viếng mộ.
Ai nên đi tạ mộ cuối năm?
- Lễ cúng tạ mộ thường do người cao niên, có tiếng nói trong gia tộc đảm nhiệm. Đây là đối tượng không thể thiếu trong nghi lễ này.
- Con cái trong nhà, không phân biệt trai gái, miễn là người chăm chỉ ngoan ngoãn, thành đạt, nên đi tạ mộ tổ tiên để được phù hộ.
- Cha mẹ cũng có thể cho con cái đi theo tạ mộ, vừa là để cho con cháu biết dần vị trí mộ phần của người thân nhà mình, vừa là để giáo dục con cháu về lòng hiếu thảo, tinh thần uống nước nhớ nguồn, kính trọng và hiếu đễ với tổ tiên.
Ai không nên đi tạ mộ cuối năm?
- Khi đi tạ mộ cuối năm, những người đang ốm yếu, mắc bệnh nên tránh.
- Phụ nữ có thai, phụ nữ trong kì kinh nguyệt… thường sức khỏe không được tốt bằng người bình thường.
- Trẻ nhỏ dưới 10 tuổi yếu bóng vía, hay bị ma quỷ “trêu”, cũng không nên đi cùng người lớn ra nghĩa trang, làm lễ cúng tạ mộ cuối năm.
Sắm lễ tạ mộ cuối năm
Lễ tạ mộ cuối năm gồm những gì? Tùy từng phong tục tập quán của từng địa phương mà việc sắm lễ và cúng lễ tạ mộ phần cuối năm có sự khác biệt. Thông thường, lễ cúng này có đủ hương hoa, đồ chay mặn như dưới đây.
Lễ vật tạ mộ cuối năm bao gồm:
- 10 bông hoa hồng đỏ (hoặc hoa khác)
- 3 lễ trầu cau (tức 3 lá trầu, 3 quả cau, nên chọn cau trầu tươi, cau có cành dài và đẹp)
- 1 đĩa trái cây (thường gồm 5 loại trái cây hoặc có số lượng là lẻ, từ 3-5-7 quả, theo quan niệm lẻ âm – chẵn dương)
- 1 đĩa xôi
- 1 con gà trống thiến luộc nguyên con (có nơi là gà trống hay mái đều được, cũng có thể là khẩu thịt lợn luộc)
- 1 chai rượu
- 1 hộp chè (hoặc 1 gói chè)
- 1 bao thuốc lá (hoặc thuốc lào)
- 2 nến cốc màu đỏ
Tuỳ gia chủ có thể thắp vàng mã hoặc không. Nếu thắp vàng mã thì có thể sắm lễ: 1 cây hoa vàng hoa đỏ, 5 bộ (mũ, áo, hia) kèm 5 ngựa mã (mỗi con 1 màu), cờ lệnh, kiếm, roi. Quần áo mã tùy gia tiên là nam hay nữ, trẻ hay già mà sắm. Có thể dùng một ít vàng mã, nhưng không nên dùng nhiều vì lãng phí và ô nhiễm môi trường.
Văn khấn tạ mộ cuối năm
Lễ tạ mộ cuối năm có nhiều bài văn khấn, dành cho nhiều đối tượng khác nhau. Nếu không hiểu kỹ về “tâm khấn”, thì lời khấn không mấy linh nghiệm. Dưới đây là văn khấn tạ mộ phần cuối năm chuẩn văn khấn cổ truyền:
NAM-MÔ A-DI-ĐÀ PHẬT! (3 lần)
Con kính lạy:
– Quan đương xứ thổ địa chính thần
– Thổ địa Ngũ phương Long mạch Tôn thần,
– Tiền thần Chu Tước, Hậu thần Huyền Vũ, Tả thần Thanh Long, Hữu thần Bạch Hổ
– Liệt vị Tôn thần cai quản ở xứ này.
Con kính lạy vong linh ……….
Hôm nay là ngày…tháng…năm…, nhằm tiết …..
Chúng con là:……………
Thành tâm sắm sanh phẩm vật, hương hoa phù tửu lễ nghi, trình cáo Chư vị Tôn Thần về việc lễ tạ mộ phần.
Nguyên có vong linh thân nhân của gia đình chúng con là:……….hiện phần mộ an táng ở nơi này. Đội ơn Chư vị Tôn thần che chở, ban ân, vong linh được yên ổn vui tươi nơi chín suối. Lại nhờ có duyên lành, gia đình chúng con được vong linh thường về ghé thăm, linh ứng giúp chỉ dẫn các công các việc được đầu xuôi đuôi lọt, nhờ thế toàn gia được an ninh khang thái, từng bước tiến bộ.
Nay nhằm ngày lành tháng tốt, gia đình chúng con sắm sửa lễ tạ mộ những mong báo đáp ân thâm, tỏ lòng hiếu kính. Cúi xin Chư vị Tôn Thần lai giáng án tiền, nhận hưởng lễ vật, chứng minh tâm đức.
Cúi mong vong linh chấp kỳ lễ bạc, lời kêu tiếng khấn, tờ đơn cánh sớ, tùy phương ứng biến, độ trì toàn gia, từ trẻ tới già, luôn được vui tươi, mạnh khỏe.
Chúng con dâng biếu vong linh tài mã gồm : ….( đọc tên các đồ mã dâng cho vong)
Âm dương cách trở, bát nước nén hương, giãi tấm lòng thành, cúi xin chứng giám.
Cẩn cáo.
Khi viếng mộ cuối năm, cần kiêng kỵ không mang rau cỏ, tiền xăng và chiếc áo nhà đến nơi thờ cúng. Ngoài ra, tránh làm 5 việc: trả lời điện thoại, đốt vài tiền, thả nhang chưa cháy hoàn toàn, đi vào nhà quạ để xua đuổi tà ma và đảng đát bát đĩa. Điều này giúp tôn trọng và duy trì sự linh thiêng của nghi thức viếng mộ, mang lại bình an và hạnh phúc cho gia đình và người đã khuất.